فلسفه احکام

فلسفه احکام

الاعلم و فالاعلم یعنی چه؟

◄ حق‌الناس

گروهی، سؤالهایی درباره فلسفه احکام می کنند؛ به عنوان مثال، می پرسند:

▰ چرا باید نماز بخوانیم؟
▰ چرا باید برای نماز وضو بگیریم؟
▰ فلسفه این که در نماز پیشانی خود را بر روی خاک می گذاریم چیست؟
▰ چرا در اسلام استعمال ظروف طلا و نقره حرام است؟
▰ چرا دفن میت لازم است؟
▰ چرا خوردن گوشت مردار جایز نیست؟
▰ و چرا... .

√ پاسخ:
برای این که پاسخ تمام سؤالهای فوق و نظایر آنها روشن شود، بهتر است که یک اصل اساسی و قاعده کلی در باره فلسفه احکام بیان شود تا در همه موارد، قانع کننده باشد.

• ما وقتی به زندگی روزانه خود می نگریم، می بینیم هنگامی که بیمار می شویم و به دکتر مراجعه می کنیم، دکتر نسخه ای مرکب از چند داروی مخصوص، مانند آمپول، کپسول، و قرص برای ما می نویسد و دستور می دهد که هر روز یکی از این آمپولها را تزریق کنید و هر چهار ساعت یکی از این کپسولها و هر شش ساعت یکی از این قرصها را میل نمایید و اضافه می کند که از ترشیها و غذاهای سرخ کرده پرهیز کنید و...
ما بدون این که از خصوصیات داروها سؤالی نماییم به دستورهای او عمل می کنیم، زیرا به علم و دانش و تخصص وی در رشته طب معتقدیم و می دانیم که او جز معالجه و بهبود ما منظور دیگری ندارد.

• همین طور وقتی به یک مهندس ساختمان مراجعه می کنیم و از او می خواهیم که برای ما ساختمان زیبایی بسازد، او می گوید این نقشه در زمین شما جالب از کار در می آید و لازم است که لوازم و مصالحی را که صورت می دهم، تهیه کنید؛ ما چون به تخصص او در رشته ساختمان ایمان داریم و می دانیم که او نمی خواهد به ما ضرر و زیانی برساند، بنابه دستور او مصالح را طبق صورتی که به ما داده است، تهیه می کنیم و در اختیار او می گذاریم و هیچ در کار او چون و چرا نمی کنیم.
این دومثال و نظایر آن روشن می کند که اگر انسان به علم و دانش کسی ایمان داشته باشد و او را در رشته خود متخصص بداند و نیز بداند که نظر سویی در کار نیست، قطعا دستورات او را در آن رشته بدون این که از [42] او توضیحات زیادی بخواهد، مورد عمل قرار می دهد.

اکنون که این مقدمه روشن شد می گوییم: احکام و مقررات دینی هم نسخه هایی است که پیامبران الهی و پیشوایان دینی از طرف خدا برای بشر آورده اند تا سعادت و خوشبختی آنان را از هر جهت تامین نمایند.

بدیهی است هنگامی که ما اعتقاد داشته باشیم که این احکام از علم بی پایان خدای تبارک و تعالی سرچشمه گرفته و به حکمت و لطف و مهربانی خدا ایمان داشته باشیم و نیز بدانیم که پیامبران الهی در تبلیغ و رساندن احکام به هیچ وجه گرفتار خطا و لغزش نمی شوند، (به معصوم بودن آنان معتقد باشیم) در این صورت با کمال جدیت و بدون هیچ گونه اضطرابی در عمل به دستورهای دینی می کوشیم و هیچ نیازی نمی بینیم که از فلسفه احکام و مقرراتی که قرار داده شده است سؤال نماییم؛ زیرا می دانیم که خدا علم برآغاز و انجام همه چیز دارد و هرچه مقرر کرده به خیر و صلاح ما بوده است و انبیای الهی، در بیان احکام، اشتباهی نکرده اند.

.

.

.

الاعلم و فالاعلم یعنی چه؟

الاعلم و فالاعلم یعنی چه؟

در بحث شرایط مرجع تقلید مطرح می شود و به معنای"داناتر و داناتر بعدی" است.


حال اگر این مجتهد اعلم در مسئله ای فتوا نداشت، مقلدین او می توانند
به فتوای مجتهد دیگری که در درجهٔ علمی بعد از او قرار دارد، رجوع کنند
و اگر این مجتهد هم در آن مسئله فتوا نداشت می توانند به فتوای مجتهد دیگری
که در درجهٔ علمی پایین تر از دومی است رجوع کنند
و در صورت نیاز می توانند این برنامه را ادامه دهند .

.

.

.

◄ حق‌الناس

مفهوم حق‌الناس
-
┘◄سوال : حق‌الناس چیست؟ و اگر صاحبان آن حق در دسترس نباشند چه باید کرد؟

√ پاسخ : «حق‌الناس» یعنی مالی که شخص از کسی تلف کرده
یا جنایتی که موجب دیه است بر او وارد کرده و یا دینی از او بر گردن دارد
و امثال اینها ....

.

.

.